و على (عليه السلام) مالك اشتر را كه حاكم ايالت جزيره بوده به كوفه احضار نموده فوراً او را روانه مصر ساخت و محمد بن ابى بكر را به پيش خود خواند مالك در ذيقعده سال 38 كوفه را بقصد مصر ترك گفت در اثناى راه در شهر قلزم يك نفر بنام نافع¹⁰ سم به مالك خورانيد كه در اثر همان سم درگذشت و بسراى جاويدان شتافت هنوز اثر داغ مرگ مالك از دل على (عليه السلام) نرفته بود كه خبر شهادت محمد بن ابى بكر و سقوط حكومت مصر رسيد در پى اين حادثه حاكم بصره از اطاعت على تمرد نمود و نظائر اين گونه ناملايمات پى درپى رخ مى‏داد قريب دو سال اين وضعيت ادامه داشت تا آنكه در سال چهلم على (عليه السلام) با چند خطابه آتشين كه حاكى از التهاب درونى و اندوه خاطر بود مردم بى حال و مرده دل كوفه را مجدداً روح تازه‏اى بخشيد و يك جنبش فوق‏العاده و روح جنگجوئى و سلحشورى را زنده نمود در حدود بيست هزار نفر در نخيله پادگان كوفه اردو زدند حضرت براى سان ديدن سپاه شخصاً حضور بهم رسانيده فرمانداران و حكام را دستور داد كه قشون استانهاى ديگر را آماده باش داده و مجهز شوند و بسپاه اعزامى طرز راه پيمائى و كيفيت اشغال شام را در ستاد قشون مطرح فرمود و با تصميم قاطع اجراى آن به فرماندهان ابلاغ گرديد.

مسير تاريخ اسلام با كشتن على تغيير يافت

متأسفانه در همين روزها حادثه ديگرى رخ داد كه مسير تاريخ مسلمين بكلى ديگرگون گرديد اجمال آن بقرار زير خلاصه مى‏شود فرقه خوارج كه شرح حال آنان بازگو شد بفرماندهى عبدالله راسبى فتنه و فساد را در داخله مركز اسلامى براه انداخته و همان عقيده سابق را تكرار نمودند على (عليه السلام) موضوع تفتين آنها را در شوراى نظامى مطرح ساخت و چنين نتيجه گرفته شد كه اگر قشون اسلام بشام حمله كند ممكن است و بلكه مسلم خوارج شهر را اشغال كنند و در اين صورت سپاه بايد در دو جبهه جنگ كند پس صلاح در اين است قبل از حركت به شام ابتدا كار خوارج را يكسره بايد كرد سپس با خاطر آسوده حمله شام آغاز شود از آنجائيكه على (عليه السلام) هميشه از خونريزى امتناع داشت بوسيله نامه رئيس خوارج عبدالله راسبى را نصيحت فرمود و بجنگ معاويه دعوت كرد.
متأسفانه عبدالله پس از خواندن نامه جواب نداد شفاهاً به حامل نامه گفت على كافر شده بايد اول توبه كند سپس ما را دعوت نمايد در تعقيب اين سفارش دستور داد تمام خوارج به نهروان كه چهار فرسخى بغداد است كوچ دهند تمركز اين گروه در نهروان كه بصورت يك پادگان در آمده بود عملاً اعلان مخالفت با على (عليه السلام) بود و طرفداران نيز از كنار و گوشه گرد آمده يك تجمع دوازده هزار نفرى متشكل گرديد امام نيز از پادگان نخيله كه عازم شام بود خط سير قشون را تغيير داد به نهروان آمد مولى‏الموالى در عين حاليكه خشمگين و دلى پراز آنان داشت باز اظهار دلسوزى و تأسف مى‏كرد اينها اشتباه رفته و ملتفت نمى‏شوند باز شخصاً در مقابل صفوف خوارج قرار گرفت براى اتمام حجت عبدالله راسبى را و سپس تمام خوارج را نصيحت نمود اين مرتبه در مقابل بيان شيواى امام اعتراف باشتباه نموده و اظهار ندامت نمودند.